Mới đây, Nghị viện Châu Âu đã chính thức thông qua quyết định chấm dứt quyền miễn thị thực Schengen đối với công dân Vanuatu. Quyết định này được đưa ra với 62 phiếu thuận, 1 phiếu chống và 2 phiếu trắng. Đây là một động thái quan trọng, đánh dấu lần đầu tiên một quốc gia thứ ba bị loại khỏi danh sách miễn thị thực của Liên minh Châu Âu.
Nguyên nhân Chấm dứt quyền miễn thị thực Schengen đối với công dân Vanuatu
Theo báo cáo từ Nghị viện, lý do chính dẫn đến việc chấm dứt quyền miễn thị thực là những rủi ro liên quan đến chương trình đầu tư để nhập quốc tịch (CIPs) của Vanuatu. Chương trình này đã triển khai từ tháng 5/2015, cho phép công dân nước ngoài nhận quốc tịch Vanuatu thông qua đầu tư mà không yêu cầu thời gian cư trú đáng kể. Các yếu tố như quy trình thẩm định lỏng lẻo, thời gian xử lý hồ sơ ngắn (chỉ ba tháng), và việc thiếu minh bạch trong trao đổi thông tin đã gây ra lo ngại lớn về an ninh.
Ủy ban Châu Âu đã tạm đình chỉ quyền miễn thị thực của Vanuatu từ tháng 3/2022, áp dụng với những công dân nhận hộ chiếu sau thời điểm chương trình CIP được triển khai. Tuy nhiên, dù Vanuatu đã thành lập lực lượng đặc nhiệm quốc gia nhằm cải thiện và đáp ứng kỳ vọng của Châu Âu, các nỗ lực này vẫn chưa đạt được tiêu chuẩn yêu cầu.
Chỉ trích từ phía Liên minh Châu Âu
Báo cáo của Nghị viện Châu Âu nhấn mạnh những điểm yếu cụ thể của chương trình CIP tại Vanuatu:
- Quy trình thẩm định không chặt chẽ: Việc kiểm tra lý lịch ứng viên được thực hiện sơ sài, tạo ra lỗ hổng cho những cá nhân có ý định xấu.
- Yêu cầu cư trú tối thiểu: Chương trình không yêu cầu cư trú lâu dài, dẫn đến lo ngại về tính cam kết của các nhà đầu tư quốc tịch.
- Tính minh bạch: Thiếu sự rõ ràng và minh bạch trong trao đổi thông tin với các tổ chức quốc tế.
Ngoài ra, Vanuatu còn bị chỉ trích vì tiếp tục cấp thị thực cho công dân Nga trong bối cảnh xung đột Ukraine, một động thái được cho là “làm suy yếu các nỗ lực quốc tế của EU.”
Quyết định tiếp theo của Hội đồng Châu Âu
Hiện tại, quyết định của Nghị viện cần được Hội đồng Châu Âu phê chuẩn để chính thức có hiệu lực. Với sự ủng hộ trước đây đối với việc đình chỉ tạm thời, Hội đồng được dự đoán sẽ thông qua lệnh cấm vĩnh viễn. Nếu được phê chuẩn, mọi công dân Vanuatu, bất kể nhận quốc tịch theo hình thức nào, sẽ phải xin thị thực khi đến khu vực Schengen.
Tác động đối với các quốc gia khác
Quyết định này được xem như lời cảnh báo đối với các quốc gia khác, đặc biệt là Quần đảo Solomon, nơi cũng triển khai chương trình đầu tư lấy quốc tịch. Các chuyên gia khuyến nghị rằng Quần đảo Solomon cần cải thiện quy trình thẩm định, đồng thời cân nhắc kỹ lưỡng về việc chấp nhận hồ sơ từ công dân Nga để tránh những hệ lụy tương tự.
Việc chấm dứt quyền miễn thị thực Schengen đối với công dân Vanuatu là một bước đi mạnh mẽ của Liên minh Châu Âu nhằm bảo vệ an ninh khu vực. Quyết định này không chỉ nhấn mạnh tầm quan trọng của tính minh bạch và an ninh trong các chương trình đầu tư quốc tịch, mà còn gửi thông điệp rõ ràng đến các quốc gia khác về trách nhiệm khi triển khai các chính sách liên quan.