Nhiều dự án EB-5 hiện nay quảng bá rằng mình thuộc diện “lợi ích quốc gia” (national interest). Nghe thì có vẻ như đây là “tấm vé vàng” giúp hồ sơ của nhà đầu tư được ưu tiên, nhưng thực tế, trong hệ thống di trú Hoa Kỳ, khái niệm này có ý nghĩa rất cụ thể và không áp dụng trong EB-5 theo cách mà nhiều người vẫn nghĩ.
Luật sư Ron Klasko (Klasko Immigration Law Partners) khẳng định: chương trình EB-5 không có điều khoản “lợi ích quốc gia” như diện EB-2 National Interest Waiver (NIW). Điều đó có nghĩa, việc một dự án EB-5 được coi là phục vụ lợi ích quốc gia không tự động mang lại ưu tiên hoặc miễn trừ điều kiện cho nhà đầu tư.
Tuy vậy, USCIS vẫn có quyền xét duyệt nhanh (expedite) đối với một số hồ sơ di trú, bao gồm hồ sơ EB-5, nếu dự án đáp ứng một số ưu tiên của Chính phủ Hoa Kỳ. Theo luật sư Jennifer Hermansky (Greenberg Traurig), một trong các tiêu chí xét nhanh là “lợi ích của chính phủ”, bao gồm các trường hợp khẩn cấp vì lợi ích công cộng, an toàn công cộng, lợi ích quốc gia hoặc an ninh quốc gia. Khi nộp hồ sơ I-956F để xin phê duyệt dự án, các trung tâm vùng hoặc đơn vị phát triển có thể kèm theo yêu cầu xét nhanh nếu cho rằng dự án của mình thuộc diện này. Đây không phải là một hồ sơ riêng biệt, mà chỉ là một phần bổ sung khi nộp I-956F.
Điều quan trọng là được xét nhanh không đồng nghĩa với được chấp thuận. Xét nhanh chỉ giúp hồ sơ được xử lý sớm hơn, “đưa dự án lên đầu hàng”, như cách ông Gil Michel-Garcia (EVelution Energy) mô tả, chứ không đảm bảo USCIS sẽ phê duyệt dự án hay hồ sơ của từng nhà đầu tư.
Điều này cũng khác hoàn toàn với ưu tiên xử lý dành cho các dự án thuộc vùng nông thôn, vùng thất nghiệp cao hoặc hạ tầng được quy định trong Đạo luật Cải cách và Liêm chính (RIA) 2022. Muốn được xét nhanh vì lý do lợi ích quốc gia, hồ sơ phải có lý lẽ thuyết phục trong I-956F, đáp ứng đủ mọi điều kiện EB-5 và thường phải kèm theo thư ủng hộ từ một cơ quan liên bang. Sherman Baldwin (CEO LCR Capital) nhấn mạnh rằng hầu hết các dự án loại này đều “được thúc đẩy bởi một thư ủng hộ từ cơ quan liên bang”.
Trong thực tế, những dự án liên quan đến khoáng sản chiến lược và đất hiếm thường dễ chứng minh yếu tố lợi ích quốc gia hơn, vì đảm bảo nguồn cung trong nước đang là ưu tiên hàng đầu của Mỹ. Một số dự án về y tế cộng đồng, chẳng hạn như chống khủng hoảng opioid — vốn được cả hai đời Tổng thống Trump và Biden xem là ưu tiên — cũng đã được USCIS chấp thuận xét nhanh.
Tuy nhiên, sau khi RIA 2022 có hiệu lực, việc USCIS chấp thuận xét nhanh cho hồ sơ cá nhân của nhà đầu tư chỉ vì dự án mang yếu tố lợi ích quốc gia đã trở nên hiếm hoi. Một số nhà đầu tư từng nhận được phê duyệt I-526 nhanh chóng, nhưng nguyên nhân là do dự án thuộc diện ưu tiên vùng nông thôn, không phải vì “national interest”. Trên thực tế, dù dự án có được xét nhanh ở cấp I-956F, điều đó không đảm bảo hồ sơ I-526E của từng nhà đầu tư sẽ được xử lý với cùng tốc độ.
Các chuyên gia cho rằng USCIS nên xây dựng tiêu chuẩn rõ ràng hơn cho yếu tố “lợi ích quốc gia” trong EB-5. Nếu có cơ chế xét nhanh tự động cho các dự án loại này, nguồn vốn có thể được huy động nhanh hơn, giúp đẩy nhanh tiến độ xây dựng, củng cố chuỗi cung ứng và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế mà không làm tăng chi phí ngân sách.
Đối với nhà đầu tư, thông điệp then chốt là: lợi ích quốc gia có thể giúp một số dự án EB-5 được xử lý sớm hơn, nhưng không thay thế các yêu cầu pháp lý và đầu tư nghiêm ngặt của chương trình, cũng như không đảm bảo hồ sơ cá nhân sẽ được duyệt nhanh hơn.